Ratusz Staromiejski w Toruniu

Ratusz Staromiejski w Toruniu - główna budowla świecka toruńskiego Starego Miasta, gotycki budynek powstały etapami w ciągu XIII i XIV w., przebudowany w XVII w. i odbudowany po zniszczeniach w XVIII w., jeden z najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury mieszczańskiej w środkowej Europie, główna siedziba Muzeum Okręgowego w Toruniu. Ratusz znajduje się na terenie Zespołu Staromiejskiego, na Rynku Staromiejskim.

Pierwotna zabudowa śródrynkowa narastała stopniowo w czasie XIII i XIV w. Dom kupiecki mieszczący sukiennice (domus forensis) został wzniesiony prawdopodobnie na miejscu obecnego zachodniego skrzydła na podstawie przywileju mistrza pruskiego Gerharda von Hirzberga z kwietnia 1259 roku. Z 1274 roku pochodzi następny przywilej na budowę wieży oraz kramów i ław chlebowych, na miejscu dzisiejszego wschodniego skrzydła ratusza. Według rekonstrukcji Eugeniusza Gąsiorowskiego w końcu XIII wieku zabudowa Rynku Staromiejskiego składała się z dwóch wydłużonych, równoległych budynków. Od zachodu znajdował się piętrowy dom kupiecki (sukiennic), a od wschodu budynek mieszczący kramy i ławy chlebowe. Ściany szczytowe obu budynków były połączone murami kurtynowymi, a do ław i kramów chlebowych przylegała od południa wieża, nadbudowana o dwie kondygnacje w 1385 roku i zachowana w tej formie do dzisiaj.

Ratusz Staromiejski jest położony blisko środka rynku, nieco przesunięty w kierunku wschodnim. W planie jest prostokątem o wymiarach 43,7 x 52,4 m, z wewnętrznym dziedzińcem. U zbiegu skrzydeł południowego i wschodniego wznosi się czworoboczna wieża w typie flandryjskich wież strażniczych (beffroi). Wszystkie skrzydła i dziedziniec są podpiwniczone.

Obecnie w ratuszu mieści się główny oddział Muzeum Okręgowego. W muzeum znajduje się m.in.: Galeria Sztuki Gotyckiej ze zbiorami unikatowych witraży z XIV wieku, ekspozycja przedstawiające dzieje Torunia i rzemiosła artystycznego z lat 1233–1793, Sala Mieszczańska z galerią portretów toruńskich mieszczan, Sala Królewska z najstarszym w Polsce Pocztem Królów Polskich, wystawa Mennica i monety toruńskie 1233/1238–1765, zbiory biżuterii ze Skrwilna. Ponadto w muzeum znajduje się Galeria malarstwa polskiego od poł. XVIII w. do 2010 roku. W zbiorach znajdują się obrazy m.in: Jana Matejki, Wojciecha Gersonia, Jacka Malczewskiego, Juliana Fałata, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Andrzeja Wróblewskiego czy Zdzisława Beksińskiego.